04. Paneel: Caesar en de Maasheggen

Julius Caesar stond bekend als een geweldig veldheer. Je zou niet verwachten dat het leger van deze Romeinse keizer zich makkelijk zou laten stoppen. Toch treft het leger van Caesar een geduchte tegenstander: de Maasheggen. Julius Caesar schrijft in zijn verslag over de verovering van Gallië (Frankrijk en België), de Bello Gallico, dat zijn leger gehinderd werd door een landschap van heggen: ‘Deze mensen kappen jonge bomen – echter zonder ze geheel door te hakken - , buigen ze om en vervlechten de in de breedte groeiende takken met doorn- en braamstruiken en zijn zo in staat deze houtwallen tot een verschansing als een muur te vormen, zodat men er niet alleen niet door kan dringen, maar er zelfs niet doorheen kan kijken’.

Het verhaal gaat rond dat Caesar in de Bello Gallico ook doelt op de Maasheggen in het huidige Oost-Brabant. Dit is echter niet zo: de heggen in de Noordelijke Maasvallei zijn afkomstig uit de Middeleeuwen. In de Romeinse tijd is het hier langs de oevers van de Maas veel te nat voor landbouw. De Maasheggen in Brabant worden in de Middeleeuwen aangelegd, als afscheidingen tussen weilanden. Ondoordringbaar voor het vee en voor roofdieren van buitenaf zijn ze eigenlijk een ouderwetse vorm van prikkeldraad. Daarnaast is het ook  handig dat slib dat bij overstromingen in de heggen blijft hangen en zo het land vruchtbaar maakt.

Deze heggen waren vroeger op meer plekken in Nederland te vinden. Onder andere door de komst van het ijzeren prikkeldraad is tegenwoordig het grootste gedeelte van de heggen verdwenen. Alleen in Oost-Brabant zijn ze nu nog te vinden, waar ze een bijzondere cultuurlandschap vormen. In 2015 leek het er nog even op dat dit unieke stuk landschap in de Oeffelter Meent verloren moest gaan vanwege het verlies van de natuurstatus en de verkoop van grond. Gelukkig doneerde de Postcode Loterij in 2016 een bedrag aan de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC), waarmee zij de grond in het gebied kon opkopen om deze te herstellen en te beheren.  En dat is niet het enige: er vindt zelfs ieder jaar een Nederlands Kampioenschap Maasheggenvlechten plaats. De prijs? De Gouden Hiep, een begeerde wisseltrofee.